تعریف و موضوع مابعدالطبیعه از دیدگاه ابن‏ سینا: بررسی تأثیر رساله اغراض مابعدالطبیعه فارابی

در طول تاریخ فلسفه، ابن‏ سینا نخستین فیلسوفی است که بحث از موضوع و تعریف علم مابعدالطبیعه را به عنوان یک مسئله مهم متافیزیکی مطرح کرده و آن ‏را مطلع الهیات شفاء قرار داده است. دیدگاه ابن‏ سینا در باب موضوع و تعریف مابعدالطبیعه بسیار متأثر از اثر ماندگار حکیم ابونصر فارابی با عنوان رساله اغراض مابعدالطبیعه است. تأمل در عبارات فارابی در این رساله، نشان دهنده میزان تأثیر دیدگاه فارابی در مورد مابعدالطبیعه، بر اندیشه ابن‏ سینا است؛ تا حدی که می توان گفت که ساختار کلی نظام مابعدالطبیعی ابن‏ سینا بر اساس مفاد این رساله شکل گرفته است و همان گونه که خود ابن‏ سینا در زندگی‏نامه‏ اش بدان معترف است، در مابعدالطبیعه، مدیون این اثر فارابی است. البته به رغم وجود شباهت‏ های فراوان این دو اثر، تمایزات مهمی نیز بین آن‏ها مشاهده می شود که نشان‏ دهنده ابتکارات و نوآوری های ابن‏ سینا در بحث موضوع و تعریف مابعدالطبیعه نسبت به مباحث فارابی در رساله اغراض است.